Liderlik hayata farklı bir bakış farklı bir yaklaşım çoğu zamanda huzursuzluk gerektirir. Liderlik özellikleri ve dürtüsü mevcut ile yetinmemekten ve farklılaşma arzusundan kaynaklanır. Tarih boyunca başarılı addedilen ve tüm insanlığa örnek gösterilen liderlerle doludur. Ama çok daha fazla sayıda liderlikte başarısız olmuş, yeterince arkasındakileri sürüklememiş ve birçok yönden değerli ama esas beklentiyi yerine getiremeyen kaybedenlerle doludur. Liderlik özellikleri ile ilgili olarak işin sırrı kişinin yapısında olmakla birlikte başarı adayın gelişim süreciyle doğrudan ilgilidir.
Liderlik ve Lider Kişi
Lider kişi fikrin, uygulamanın ve başarıya giden yolculuğun öncüsüdür. Şuradan gider buradan da dönerseniz hedefe ulaşırsınız. Arkanızda ben varım demekle olmaz. Bu inancı gösterecek rahatını bozmaya cesaret edecek ve sonuç alana kadar azmedecek kaç yönetici tanıyorsunuz?
Liderlik emek ister sevgi ister inanç, cesaret ve fazlasıyla azim ister. Görünmeyen hedeflere doğru koşmak ve koşturmak gerekir. “Kara” görünmediğinde tüm olasılıklara karşı duruş ister. Diğer durumdakiler kendisini olayların akışına bırakabilirken, liderlik yüksek odaklanma ve motivasyon ister. 7 gün 24 saat sorumluluk ister. Ekibin adına hesap vermek gerekir. Hatta bazen sorumlu olunmasından dolayı genel adına cezalandırılma ile karşılaşılabilir. Liderlik yalnızlıktır ve zordur. Onun için liderlikten zevk alınmalı ve onu “elbise” gibi giymelisiniz. Giydiğiniz de size yakışmalı.
Liderliğe ve iyi bir lider nasıl olunacağına dair birçok tanım ve açıklama bulabilirsiniz. Benim okuduğumun birçoğu bir “hap” misali şunu yaparsan sonra bunu yaparsan lider olursun şeklinde yaklaşımlar içermektedir. Bana göre lider olmak için önce bir ekip gerekir. Ekip ne kadar hedeflerle bütünleşmişse, gelişmişse ve kararlıysa bence liderde ancak o kadardır. Daha fazlası ya da azı olamaz çünkü işi yapan ekiptir. Bunun için iyi bir lider olmak önce ekibinin gelişimini, sevk ve idaresini düzenlemelidir.
Ekip ve lider birbirlerini tanımalı, güçlü, zayıf ve birbirlerinin potansiyellerini bilmelidirler. Bir dediği bir değini tutmayan liderden hayır gelmeyeceği gibi liderin beklentisini karşılayamayan ekipten de fazla bir şey beklememek gerekir. Bu sebeple “aman bir lider gelsin de ortalığı toparlasın” beklentisi boştur. Dolayısıyla istenilen hedefe ulaşmak için öncelikle ekibin ve ortamın gelişimine önem verilmelidir diye düşünüyorum. Bir nevi mahsul almadan önce “toprağın” hazırlanması gibi bu süreç çok dikkatli planlanmalı. Hedef ne kadar büyükse hazırlık dönemi o kadar yoğun olmalıdır. Bu bakış açısı zaman ister. Gelişim için sabırsızsanız, alternatifiniz ancak kötü tecrübelerle dolu daha pahalı bir süreç olabilir.
Bugünün rekabet koşullarında, üretimden satışa, proje yönetiminden insan kaynaklarına, mali işlerden pazarlamaya, yani kısacası bir ekibiniz çoklu becerili ve çoklu işlevsel olmalıdır. İş yükünün dönemselliği, artan rekabet koşulları ve çalışan memnuniyeti gibi sebeplerden dolayı iş gücü ve iş yükü zenginliği gereklidir. Eğer ekibinizde ekip çalışmasına uyum sağlayamayan birileri varsa konuyla hemen ilgilenmeli ve çözüm üretmelisiniz. Ekip için alınan kararların özellikle keyfi olmaması, objektif olması ve adilane olması gereklidir. Yoksa bedeli çok ağır olur.
Liderlik Özellikleri
Liderlik bence ekipte gerekli düzenlemeler yaptıktan sonra başlar. Kısaca liderlik özellikleri aşağıdaki gibidir:
- Öğrenmeye ve yeniliğe açık
- Ekip çalışmasına uyumlu
- Uygulayan ve sonuç alabilen
- Hızlı ve pratik düşünebilen
- Risk alabilen
- Yaratıcı olan
- Pozitif bakış açılı
- Uzlaşma kabiliyeti olan
- Dinleyen ve empati duyan
- Özgüvenli
- Hırslı, heyecanlı ve proaktif
- Sayılarla düşünebilen
- Büyük resmi görebilen
- Deneme ve deney yapabilen
Ekip hazırdır. Yeterli kaynaklarla ve yetkilerle donanmış bir lider, bir “enerji küpü” edasında çalışır. En ön safta ekibin yolunu açar ve onların her türlü sorun ve gelişiyle uğraşır. Bundan zevk alırlar. Eğer lider konumundaysanız, yukarda bahsi geçen konuları yapmıyor veya hoşlanmıyorsanız, eski memuriyet yada işçi durumunuzu özlüyorsanız biran önce bu sorunu dile getirmenizi tavsiye ederim. Ekibin başarısı önündeki en büyük engel olabilirsiniz.
Rekabet koşullarının giderek zorlaştığı dünyada hayat iniş ve çıkışlarla doludur. Liderler her koşulda ilerleyebilen ve “Daha ne yapabilirim?” gibi sorularla motivasyonlarını artıran kişilerdir. Normalde insanlardan başarıdan memnundurlar. “Daha başarılı” ve “en başarılı” liderlerin aradığı özelliklerdir. Bu bakış açısı maalesef hırslı olmakla genelde karıştırılır. Aradaki fark bence hırs bireysellikle alakalıdır ama liderlik ekibin menfaati içindir..
Bir diğer kavram kargaşası ise lider ile yönetici arasında yaşanır. Liderler hedeflerine bir yön belirleyerek giderler. Dışa dönüktürler. Fikirlere ve fırsatlara açıktırlar. Ekiplerini esinlendirirler ve motive ederler. Ekip ise liderin değişen beklentilerine hazırdır ve gerekli esnekliği ana hedeflerden ödün vermeden gösterebilir.
Yönetici konumunda olanlar ise daha ziyade sıkı plan program ve bütçe odaklı hareket ederler. Kaynakların yöneltmesine öncelik verirler. Hiçbir plan ve program 3 aydan fazla hassasiyetini koruyamaz. 1 yılın sonunda iyice “kokmaya” başlar. Liderler bu değişimi görürler ve tepkilidirler. Yönetici tipindekiler ise içe dönük bir yaklaşımları vardır. Organizasyondaki görev dağılımına sıkı sıkıya bağlıdırlar. Yoğun kontrol ve problem çözme odaklı bir ortam mevcuttur. Firma uçurumdan aşağı düşse kimse anlamaz çünkü her şey kitabına göre yapılıyordur. Sorun hep başkasında görülür.
Pekiyi, liderlik vasfı güçlü olmayan yöneticiler ne yapmalıdır? Öncelikle fırsatın farkına varmalı ve değişime ayak uydurmak için değişmeye karar vermelidirler. Sürecin sonunda bir teşvik görmeli ve istediğine kavuştuğunda bundan haz duymalıdır.
Liderlik yapılmasına “izin” verilen ve gerekli yetkilerle donatılmış kişiler, kurumun amaç ve hedeflerini mümkün olduğunca sadık kalarak, kendi sorumluluk alanlarıyla ile fırsatları araştırmalıdırlar. Olabildiğince sayısal ölçülendirme ekip içinde aynı bakış açısından bakabilmek için önemlidir. Amaç bekleneni karşılamak değil onu üstüne çıkmaktır. Örneğin, günlük satış adedi (veya cirosu), saatlik üretim miktarı, gibi göstergeler kullanılabilir.
Fırsatlarla deney yapmak önce küçük adımlarla başlanılmalı ve sonra daha cesur adımlarla devam edilmelidir. Alternatif arasında en kolay ve “büyük resimde” en çok getiri sağlayacak çözümler öncelikle ele alınmalıdır. Ekibin bu deneylerden sağladığı başarı bu yeni yaklaşıma olan inancı yükseltip motivasyonu artıracaktır. Eğer deney yaptığınız süreç veya araçlarla ilgili yeterli miktarda bilgi ve beceriye sahip değilseniz yardım isteyiniz. Yetkiniz yoksa deney yapmayınız.
Organizasyonun her yanı liderlik vasıfları dolu bir kurum performansını her daim yüksek tutmayı becerebilir. Kriz zamanında bu liderler kendi sorumluluk alanları dâhilinde yenilikçi fikirler üreterek çözüm üretirler ve sonuç alırlar. Liderliği güçlü olan organizasyon mükemmelliği izlemeyi ve kazanımlarını artırmayı becerebilir. Kendisini sürekli yenilemek ve başarıya iştirak için iştahı büyüktür. Kendinden motivedir.
Böyle bir kültür için şüphesiz zaman gerekir. Ama zamanın doğru yönetilmesi ve her şeyden önce (sistematik) eğitim şarttır. Eğitim hem bir program dâhilinde hem de yaşanmışların paylaşımı ile olmalıdır. Kurumun hafızasının belirli kişilerin yalnızca aklında olması ve orada kalmaları o kurum açısından verimsizliktir ve son derece risklidir. Başka kurumlardan bazen zor imkanlarla transfer edilen know-how ve tecrübelerinde o kişinin kafasında keşfedilmeyi beklemesi de büyük bir israftır.
Başarılı liderler kurumun öncelikle vizyon ve değerlerini anlarlar, özümserler ve bunu yaygınlaştırmaya çalışırlar. Firmanızda vizyon ve değerlerinize siz sahip çıkmıyorsanız astlarınızdan sahip çıkmasını beklemeyiniz.
Ekibin çalışmalarına katkıda bulunmak için onları destelemeli ve teşvik etmelisiniz. Çoğu kez yapılan doğru işi içten bir teşekkürle takdir etmek en büyük teşvik sistemidir.
Liderlerin olmazsa olmaz en önemli özelliklerinden biri ise müşterilerinin ne istediklerini çok iyi bilmeleridir. Çünkü değer müşteriye sunulur ve müşteri israf (hatalı ürün, aşırı stok, vs) ve katma değersiz (ayar, kontrol, vs) olan hiç bir şeyin parasını ödemez. Size ödetir.
Sonuç olarak lider olmak tekdüze hayatın monotonluğuna kapılmamış, sürekli daha iyiyi arayan, işi neredeyse “eğlenceli” hale getirmiş, kendini yenileyen, ekip arkadaşlarını seven ve onlar tarafından sevilen hayata olumlu bakan kişi olmak demektir. Liderlik becerilerini geliştiren ve kullanabilen bir kurum ise daima gelişime açık ve her türlü koşulda başarılı olma becerisi gösteren demektir.
Liderlik kadar önemli bir unsurun kurumlarda halihazırda verilenden daha fazla ilgiyi hak ettiğini düşünüyorum. Kontrol ve yönet tarzı yaklaşımlardan her anlamda liderliğin öne çıkarıldığı organizasyonların çok daha başarılı olduğunu göreceksiniz. Deneyin ve sizde göreceksiniz ki değişim yapmakla başlar.
Bu içeriği beğendiniz mi?
